Το παρόν άρθρο αποτελεί τη συμμετοχή στα Education Leaders Awards 2023 για την Ενότητα: Εκπαίδευση - Τηλεκπαίδευση και την Κατηγορία: 1.1 Καινοτομία στη Διδασκαλία
1. Τίτλος υποψηφιότητας
«Εργαστήριο Σκέψης»: Ένα Παραμυθένιο Περιβάλλον Δημιουργικής Μάθησης
2. Συμμετέχουσα εκπαιδευτική εταιρεία / οργανισμός / φορέας κλπ.
Γ' Βρεφονηπιακός Σταθμός Αθηνών Γενικού Επιτελείου Στρατού / Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (Γ΄ ΒΝΣΑ ΥΠΕΘΑ/ΓΕΣ)
3. Είστε δημόσιος εκπαιδευτικός φορέας;
Ναι
4. Εκπαιδευτική βαθμίδα / δραστηριότητα
Παιδικός Σταθμός / Νηπιαγωγείο
5. Δημιουργοί / Συντελεστές
Δημιουργός - Ερευνήτρια: Ευτυχία Σαμαρτζοπάνου
✓ Μηχανικός Πληροφορικής στο Κέντρο Ελέγχου Υλικών του Γενικού Επιτελείου Στρατού
✓ Συγγραφέας Παιδικής Λογοτεχνίας
✓ Msc στην Ασφάλεια Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων
✓ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στις Επιστήμες της Αγωγής "Δημιουργική Γραφή στην Εκπαίδευση"
✓ Υποψήφια Διδάκτωρ στη Διδακτική της Πληροφορικής
✓ Μέλος του Εργαστηρίου Δημιουργικότητας Καινοτομίας και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση (ΔΗΚΑΙΤΕ/CrInTE Lab)
LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/eftychia-samartzopanou/
Μέντορας: Θαρρενός Μπράτιτσης
✓ Καθηγητής
✓ Διευθυντής του Εργαστηρίου Δημιουργικότητας Καινοτομίας και Τεχνολογίας στην Εκπαίδευση (CrInTE Lab - http://crinte.nured.uowm.gr/)
Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών
Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
6. Περιγραφή & στοιχεία της υποψηφιότητας
Στην ψηφιακή μας εποχή βιώνουμε έντονα τους ρυθμούς με τους οποίους καλπάζει η τεχνολογία. Η κοινωνία προσπαθεί να καταπολεμήσει τον κοινωνικό αποκλεισμό και να υποστηρίξει με σθένος τη δια βίου μάθηση και την ανάπτυξη των βασικών ικανοτήτων των πολιτών, που θα τους βοηθήσει να ανταπεξέλθουν στον 21ο αιώνα. Η οργάνωση του μαθησιακού περιβάλλοντος αποτελεί μια καθοριστικής σημασίας διαδικασία, ώστε να ανταποκρίνεται στις τρέχουσες απαιτήσεις των δεξιοτήτων μάθησης, αλφαβητισμού και ζωής. Πολυπόθητος στόχος είναι να μπορέσει κάθε παιδί να οικοδομήσει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του. Η προετοιμασία των πολιτών για την αντιμετώπιση των απαιτήσεων του μέλλοντος ξεκινά από την πρώιμη παιδική ηλικία και η πνευματική καλλιέργεια ενός ανθρώπου εξαρτάται από τη συνθήκη του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνει. Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία των παιδιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. Μάλιστα, η βέλτιστη αξιοποίηση τους μπορεί να οδηγήσει στην καλλιέργεια της στοχαστικής μάθησης των παιδιών και στην ανάδυση των πολλαπλών τους επιπέδων νοημοσύνης.
Ένα δημιουργικό μαθησιακό περιβάλλον που θα εναρμονίζει τις ΤΠΕ με την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να αναπτύξει και να καλλιεργήσει ολιστικά τις δεξιότητες των μαθητών του σήμερα και δημιουργικών πολιτών του αύριο. Είναι λοιπόν αναγκαίο να στραφεί το ενδιαφέρον των παιδαγωγών σε όλες εκείνες τις πρακτικές και τις συνιστώσες που θα προσδώσουν στο υφιστάμενο περιβάλλον τη δημιουργική χροιά που του αρμόζει και θα καταστήσει τα παιδιά άτομα ευέλικτα, ενεργητικά και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας.
Όραμα της παρούσας υποψηφιότητας αποτελεί η ανάπτυξη ενός περιβάλλοντος δημιουργικής μάθησης, που θα πλαισιώσει σημαντικά το αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία της Πληροφορικής στην Υποχρεωτική εκπαίδευση μέσα από το παραμύθι και το παιχνίδι, κάτι που απαιτεί σύγκλιση ποιοτικού υλικού, τεχνολογικού εξοπλισμού και ανθρώπινου δυναμικού με αγάπη για την Παιδαγωγική. Το «Εργαστήρι Σκέψης» αποτελεί μια σειρά καινοτόμων εργαστηρίων για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας για τη δημιουργική προσέγγιση γεωμετρικών εννοιών και βασικών εννοιών της Πληροφορικής μέσα από την ψηφιακή αφήγηση και την παιχνιδοποίηση. Στόχος του Εργαστηρίου είναι να αποτελέσει μια μαγική και επιτυχημένη συνταγή ευτυχίας, όπου μικροί και μεγάλοι θα δημιουργούν, θα αποκτούν γνώσεις και θα αισθάνονται ευεξία μέσα από την επαφή τους με τις Φυσικές Επιστήμες (Science), την Τεχνολογία (Technology), τη Μηχανική (Engineering), τις Τέχνες (Arts), τα Μαθηματικά (Maths) και τη Γλώσσα (Language).
Κατά την παιδαγωγική χρονιά 2021-22, στα πλαίσια της πρώτης φάσης των διδακτορικών μου σπουδών στο πεδίο της «Διδακτικής της Πληροφορικής» και παράλληλα με τα υπαλληλικά μου καθήκοντα στο Κέντρο Ελέγχου Υλικών, για πρώτη φορά στα δεδομένα του Ελληνικού Στρατού και δίχως να υπάρχει αντίστοιχο εκπαιδευτικό εγχείρημα σε παιδιά ηλικίας 3-4 ετών τόσο στην Ελληνική όσο και στην Παγκόσμια βιβλιογραφία, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στον Γ' Βρεφονηπιακό Σταθμό Αθηνών του Στρατού Ξηράς (Γ’ ΒΝΣΑ) το Εργαστήριο Σκέψης.
Το Εργαστήρι Σκέψης στηρίχτηκε στις αρχές του εποικοδομισμού με σκοπό τη δημιουργική εξοικείωση με την αλγοριθμική, την κατάκτηση των αναδυόμενων δεξιοτήτων στη γλώσσα, στα μαθηματικά, στις τέχνες, στις φυσικές και κοινωνικές επιστήμες και στην τεχνολογία κατασκευών, την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, της δημιουργικής και κριτικής σκέψης, τη συνεργασία και την επικοινωνία, τη δημιουργικότητα, τον τεχνολογικό γραμματισμό, την κοινωνική-συναισθηματική ανάπτυξη, τη λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων, την ενασχόληση και την ευεξία και την αποκάλυψη πως ο Προγραμματισμός Υπολογιστών συνδέεται άμεσα με την καλλιέργεια της νόησης. Προς αυτή την κατεύθυνση η αλληλεπίδραση της ερευνήτριας με τα παιδιά οδήγησε στη δημιουργία μιας σειράς από ψηφιακές αφηγήσεις, παραμύθια, μακέτες με μοτίβα, αλγόριθμους μικρών έργων, τραγούδια και παιχνίδια.
Στο Εργαστήρι Σκέψης συμμετείχαν δύο τμήματα του Γ’ ΒΝΣΑ. Το τμήμα Ν3 περιλάμβανε 20 νήπια ηλικίας 3 ετών και το τμήμα Ν4 20 νήπια ηλικίας 4 ετών. Τα παιδιά παρακολουθούσαν το πρόγραμμα 2 φορές την εβδομάδα, κάθε Τρίτη και Παρασκευή και μοιράζονταν 60 δημιουργικά λεπτά με την ερευνήτρια. Κύριος χώρος εργασίας ήταν μια άρτια εξοπλισμένη τάξη του βρεφονηπιακού σταθμού, που διατέθηκε από την αρχή της παιδαγωγικής χρονιάς στην ερευνήτρια για να την πλαισιώσει με χειραπτικό υλικό της επιλογής της. Χρήσιμο εργαλείο αποτέλεσε ο προσωπικός φορητός υπολογιστής της ερευνήτριας. Οι κύριες τεχνικές που αξιοποιήθηκαν ήταν η ψηφιακή αφήγηση, το παιχνίδι, ο κατασκευαστικός εποικοδομισμός, η συνεργατική μάθηση και η παιχνιδοποίηση. Στη δημιουργία του υλικού συμπεριλήφθηκαν διάφορες ενότητες, ώστε να πλαισιωθούν σφαιρικά ορισμένες από τις βασικές αρχές Πληροφορικής. Αναλυτικά, προσεγγίστηκαν τα εξής αντικείμενα:
α. Τύποι Δεδομένων -Χωρητικότητα στη μνήμη του Η/Υ. Οι ψηφιακές αφηγήσεις «Η θεία Μνήμη», «Λίο, το φιλικό λιοντάρι», «Η Μάνια και το ΟΧΙ» παρουσίασαν μια σειρά από χαρακτήρες που σχετίζονται άμεσα με τους βασικούς τύπους δεδομένων στον προγραμματισμό Η/Υ και τη χωρητικότητά τους στη μνήμη του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή. Τα παιδιά έπαιξαν με φυσικά και ψηφιακά παιχνίδια μνήμης με πρωταγωνιστές τη μαϊμού Μάνια και το λιοντάρι Λίο και συμμετείχαν σε μια πληθώρα ομαδικών παιχνιδιών για τη συλλογή γραμμάτων και αριθμών στα κουβαδάκια της ηρωίδας συγγραφέως θείας Μνήμης. Η οργάνωση του ψηφιακού υλικού σε αντίστοιχους φακέλους παραλληλίστηκε με την οργάνωση των στοιχείων του πραγματικού κόσμου και τα παιδιά κατανόησαν τον σημαντικό ρόλο της οργάνωσης και της ανάγκης ύπαρξης του κατάλληλου χώρου για την αποθήκευση των πληροφοριών.
β. Επαναληπτικότητα. Η ψηφιακή αφήγηση «Ο θησαυρός της Μάνιας» εμφύσησε στα παιδιά τη σπουδαιότητα της επαναληπτικότητας και τα εξοικείωσε με την αρίθμηση των δέκα πρώτων αριθμών. Ο καινοτόμος τρόπος εργασίας της εν λόγω αφήγησης αποτέλεσε αντικείμενο εισήγησης στο 1ο OnLine Συνέδριο Ψηφιακού Εγγραμματισμού, που διοργανώθηκε από την Περιφέρεια Αττικής στις 24-25 Ιουνίου 2022.
γ. Αλγοριθμική και Δυαδική γλώσσα. Οι ψηφιακές αφηγήσεις «Το χωριουδάκι των ζώων» και το «Ψηφιακό 1» ενέπλεξαν τα παιδιά στην κατασκευή σχημάτων και επιτραπέζιων παιχνιδιών, στην αντίληψη των αλγορίθμων και της ανάγκης ύπαρξης μιας διαφορετικής γλώσσας για την επικοινωνία του Η/Υ με το εσωτερικό του.
δ. Ψηφιακός Εγγραμματισμός – Χρήσεις Η/Υ.
(1) Δημιουργία eBook με το περιβάλλον της ιστοσελίδας www.storyjumper.com.
(2) Τεχνική Stop Motion. Μελέτη σύνθεσης του πληκτρολογίου, απόδοση σε κάθε παιδί από ένα κυβάκι-πλήκτρο με τον λατινικό χαρακτήρα που ξεκινούσε το όνομά του, φωτογραφική λήψη με τη χρήση κινητού τηλεφώνου, αντίληψη εννοιών «stop motion» και κινούμενης εικόνας.
(3) Ηχογράφηση. Παιχνίδι με το μικρόφωνο του laptop της ερευνήτριας, γνωριμία λειτουργίας της ηχογράφησης, αντίληψη ανάγκης ύπαρξης των ηχείων για την έξοδο της πληροφορίας του ήχου από τον υπολογιστή. Η διαδικασία βελτίωσε την εκφορά του λόγου των παιδιών.
(4) Δημιουργία χριστουγεννιάτικου βίντεο και βίντεο ευχών για τη γιορτή της Μητέρας και του Πατέρα. Τα παιδιά έλαβαν από ένα λουλούδι που ξεκινούσε από το αρχικό γράμμα του ονόματός τους και εξοικειώθηκαν μέσα από τα λουλούδια τους στην ΑΒ.
(5) Μονάδες Εισόδου – Εξόδου. Ηχογράφηση ρόλων της ιστορίας «Ψάχνοντας μια προσωρινή πατρίδα», ανακάλυψη μονάδων εισόδου/εξόδου που χρησιμοποίησε η μαϊμού Μάνια και δημιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού «Ο κήπος των τετραγώνων».
(6) Διαδίκτυο. Ενημέρωση κινδύνων του Διαδικτύου και ορθή χρήση μέσα από τους κουκλο-ήρωες του βιβλίου «Ψάχνοντας την ερμηνεία».
Η μικρή ηλικία των συμμετεχόντων (3-4 ετών) και η αδυναμία εύρεσης συναφών εγχειρημάτων στην παγκόσμια κοινότητα αποτέλεσαν τις προκλήσεις του έργου. Ωστόσο, η αγάπη της ερευνήτριας για τα παιδιά, η ενδελεχής μελέτη της βιβλιογραφίας των χαρακτηριστικών της προσχολικής ηλικίας, η επιστημονική κατάρτιση στους τομείς της Επιστήμης της Πληροφορικής και της Δημιουργικής Γραφής στην Εκπαίδευση και η προσαρμογή στις προσωπικότητες και στα ενδιαφέροντα των παιδιών συνέβαλαν στη συγγραφή κατάλληλων ιστοριών, ποιημάτων και παιχνιδιών και στη δημιουργία ψηφιακών αφηγήσεων, που αντέκρουσαν τις προκλήσεις. Επιπρόσθετα, στο Εργαστήρι εφαρμόστηκε η πειραματική διαδικασία σε ένα δείγμα για να καταγραφούν οι πρώτες αντιδράσεις των υποκειμένων στις αντίστοιχες προσεγγίσεις.
Το Εργαστήρι Σκέψης καινοτομεί και συνεισφέρει στην εκπαιδευτική κοινότητα με:
✓ την υλοποίηση μιας σειράς ψηφιακών αφηγήσεων για τη δημιουργική μάθηση των βασικών γεωμετρικών σχημάτων και αλγοριθμικών εννοιών σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας
✓τον σχεδιασμό και την παραγωγή μιας πρωτότυπης σειράς εργαστηρίων που διασυνδέει αρμονικά τις Φυσικές Επιστήμες (Science), την Τεχνολογία (Technology), τη Μηχανική (Engineering), τις Τέχνες (Arts), τα Μαθηματικά (Maths) και τη Γλώσσα (Language).
✓ την επίτευξη του συνδυασμού των πολλαπλών επιπέδων νοημοσύνης.
✓ την προσέγγιση όλων των μαθησιακών περιοχών.
✓ την εύκολη παραμετροποίηση του προγράμματος από οποιονδήποτε παιδαγωγό και την μεμονωμένη εφαρμογή των συνεδριών.
✓ την επέκταση της χρήσης του προγράμματος σε παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας.
✓ την ώθηση στην κατασκευή και στην επίλυση προβλημάτων.
✓ την πρόκληση για την ανακάλυψη της γεωμετρίας στον φυσικό κόσμο.
✓ την πρόσκληση του παιδαγωγού και των παιδιών στη δημιουργία ευφάνταστων παιχνιδιών και μακετών.
Στις 18/19-07-22 πραγματοποιήθηκε μια έρευνα με βάση την ψηφιακή αφήγηση "Ψάχνοντας μια προσωρινή πατρίδα. Τέθηκε το ερευνητικό ερώτημα:«Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να παρακολουθήσουν μια σειρά ποικίλης θεματολογίας και να διακρίνουν τις μονάδες εισόδου και εξόδου;» Η έρευνα διεξήχθη με τη συμπλήρωση ενός ανώνυμου ψηφιακού ερωτηματολογίου κατά τη διάρκεια ατομικής συνέντευξης των παιδιών από την ερευνήτρια. Το ερωτηματολόγιο συμπεριλάμβανε 11 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και 4 ερωτήσεις κριτικής σκέψης. Μελετήθηκε η αντίληψη των παιδιών για τις συνεδρίες του Εργαστηρίου Σκέψης, για τους τρόπους παροχής «βοήθειας» του ηλεκτρονικού υπολογιστή στους ανθρώπους, η άποψη των παιδιών αν οι υπολογιστές είναι πιο έξυπνοι από τους ανθρώπους, η αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή και η κατηγοριοποίηση των μονάδων σε εισόδου και εξόδου. Στην έρευνα συμμετείχαν 18 παιδιά (12 αγόρια, 6 κορίτσια). Διαπιστώθηκε πως τα υποκείμενα απέκτησαν μια αρχική, αλλά συγκροτημένη και σφαιρική αντίληψη των βασικών λειτουργιών του υπολογιστή, μέσα σε μια προοπτική τεχνολογικού αλφαβητισμού και αναγνώρισης της Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, αναπτύσσοντας παράλληλα ευρύτερες δεξιότητες κριτικής σκέψης, δεοντολογίας, κοινωνικής συμπεριφοράς αλλά και διάθεσης για ενεργοποίηση τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε συνεργασία με άλλα άτομα ή ως μέλη μιας ομάδας.
Η παρούσα υποψηφιότητα πρέπει να ξεχωρίσει, γιατί διαθέτει ένα πλούσιο υλικό που προσφέρεται δωρεάν και ευελπιστεί να εμπνεύσει το έργο των εκπαιδευτικών για την καλλιέργεια των παιδιών μας
7. Media – ready synopsis
Το «Εργαστήρι Σκέψης» αποτελεί μια σειρά καινοτόμων εργαστηρίων για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας για τη δημιουργική προσέγγιση Γεωμετρικών και βασικών εννοιών Πληροφορικής μέσα από την ψηφιακή αφήγηση και την παιχνιδοποίηση. Βασικά εργαλεία του Εργαστηρίου Σκέψης αποτελούν η ψηφιακή αφήγηση, το παιχνίδι, ο κονστραξιονισμός και η συνεργατική μάθηση. Το Εργαστήρι Σκέψης διασυνδέει αρμονικά τις Φυσικές Επιστήμες (Science), την Τεχνολογία (Technology), τη Μηχανική (Engineering), τις Τέχνες (Arts), τα Μαθηματικά (Maths) και τη Γλώσσα (Language).
Στόχος του είναι να προσφέρει στους εκπαιδευτικούς ένα χρήσιμο και συνάμα παραμυθένιο περιβάλλον δημιουργικής μάθησης με το οποίο θα αναπτύξουν και θα καλλιεργήσουν ολιστικά τις δεξιότητες των μαθητών του σήμερα και δημιουργικών πολιτών του αύριο. Κύρια χαρακτηριστικά του τα ζωντανά χρώματα, τα ζώα και ο έμμετρος λόγος που γαληνεύει και ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους στα μονοπάτια της ουσιαστικής μάθησης.
8. Case Study Video Link
9. Gallery
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου